Jako Stowarzyszenie Polskich Uniwersytetów na rzecz Internacjonalizacji (APUI) chcielibyśmy zabrać głos w dyskusji związanej z publikacją „White Paper on actions necessary to eliminate irregularities in the Polish visa system”. Dokument ten zintensyfikował debatę w środowisku akademickim na temat procedur uzyskiwania wiz studenckich.
Zgodnie z naszym stanowiskiem internacjonalizacja to szansa nie tylko dla uczelni zrzeszonych w APUI, ale także dla wszystkich polskich szkół wyższych. Rosnąca globalizacja, mobilność studentów i pracowników naukowych oraz potrzeba budowania międzynarodowej współpracy badawczej i edukacyjnej sprawiają, że skuteczne działania na rzecz umiędzynarodowienia stają się kluczowe. Jednym z elementów niezbędnych w procesie internacjonalizacji jest procedura wizowa, jednak to nie ona stanowi największe wyzwanie.
Dane opublikowane w “White paper” dowodzą, że w 2022 roku wydano ponad 153 000 wiz z pozwoleniem na prace. Jednocześnie w tym samym roku wydano 23 500 wiz studentom i doktorantom — zwracamy uwagę, że jest to zaledwie 13% wydanych wiz. Z danych podanych w wyżej wymienionej publikacji wynika również, że udział studentów zagranicznych, podejmujących naukę na pierwszym roku studiów i kontynuujących ją w kolejnym roku od wielu lat nie spada poniżej 50% i waha się pomiędzy 53-63%, co nie odbiega od sytuacji w innych krajach OECD. Należy zauważyć, że odsetek studentów, którzy nie ukończyli rozpoczętych w naszym kraju studiów, według danych OECD za 2023r. wynosi 31% – niezależnie, czy mówimy o studentach przyjeżdżających z zagranicy, czy studentach z Polski. Wskaźnik jest taki sam dla uczelni prywatnych, jak i państwowych. Brak kontynuacji nauki wynika z różnych kwestii, również tak prozaicznych jak niewłaściwy wybór kierunku studiów, niekoniecznie zaś oznacza porzucenie studiów na rzecz podjęcia pracy zarobkowej lub migracje do innych krajów strefy Schengen.
Wzrost liczby studentów zagranicznych w Polsce, a co za tym idzie wzrost liczby wydanych wiz studenckich, jest w dużej mierze spowodowany wojną w Ukrainie i przyjęciem przez Polskę wielu uchodźców z tego kraju. Według danych dr Aldony Tomczyńskiej z Zespołu Data Science w Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej w OPI, w 2019 roku w Polsce studiowało 39 000 osób z Ukrainy. Obecnie ta liczba wzrosła do ponad 48 000 studentów ukraińskiego pochodzenia, co stanowi ok. 47% wszystkich studentów z zagranicy.
Uczelnie oferują zwolnienia z czesnego dla uchodźców oraz programy stypendialne, w ten sposób ułatwiając im podjęcie studiów. Niemniej jednak, uczelnie prowadzące proces rekrutacji studentów zagranicznych nie są źródłem nielegalnego napływu obcokrajowców. Wręcz przeciwnie, stosują ścisłe procedury weryfikacyjne, a w przypadku APUI mamy nawet bardziej zaawansowane wymagania niż postulowane w „White Paper”. Dzięki tym procedurom poznajemy naszych kandydatów i wiemy, że zależy im na rozwoju i budowaniu swojej przyszłości przez edukację, a nie na pobycie w celach zarobkowych.
Chcielibyśmy podkreślić, że działania APUI oraz naszych uczelni członkowskich skupiają się na promowaniu międzynarodowej edukacji i wymiany akademickiej zgodnie z najwyższymi standardami. Stosujemy trzystopniowy system rekrutacji studentów zagranicznych, obejmujący weryfikację świadectw, sprawdzenie znajomości języka wykładowego oraz spełnianie innych kryteriów minimalnych.
Według najnowszych danych udostępnionych przez Ośrodek Przetwarzania Informacji (OPI) oraz raport „Study in Poland”, w roku akademickim 2022/2023 liczba studentów zagranicznych na polskich uczelniach przekroczyła 102 000, co stanowiło wzrost o około 16 000 osób w porównaniu z rokiem poprzednim. Tym samym, udział studentów zagranicznych wśród ogółu studiujących wyniósł 8,4%. Jednakże, pomimo tego znaczącego wzrostu, Polska z wynikiem 8,4% umiędzynarodowienia znajduje się poniżej średniej krajów OECD wynoszącej 8,9%, zajmując dopiero 14 miejsce w porównaniu do innych krajów.
Chcemy podkreślić, że internacjonalizacja przynosi polskim uczelniom wiele korzyści, takich jak wzrost prestiżu, budowanie inkluzywnego i zróżnicowanego środowiska akademickiego oraz możliwość wypełnienia luki wywołanej niżem demograficznym. Jednocześnie, wymaga ona podejmowania strategicznych działań na poziomie krajowym i uczelnianym, tj. dbałość o wysokie standardy rekrutacji i kształcenia, a także zapewnienie odpowiednich środków finansowych.
Polska, jako członek europejskiej wspólnoty akademickiej, musi stawić czoła wyzwaniom, związanym z umiędzynarodowieniem szkolnictwa wyższego. Wymaga to, z jednej strony, wypracowania skutecznych mechanizmów selekcji i weryfikacji kandydatów zagranicznych, ale również konsekwentnego wdrażania programów i inicjatyw promujących Polskę jako atrakcyjny kierunek studiów. Tylko w ten sposób będziemy w stanie w pełni wykorzystać potencjał internacjonalizacji i skutecznie rywalizować z innymi krajami na globalnym rynku edukacyjnym.
dr Zdzisław Rapacki
Prezes APUI
